Eskişehir’de kaç market var biliyor musunuz?
Kaç okul, kaç sağlık birimi veya tam olarak kaç konut?
Bu ve benzeri pek çok soru yazabilirim. Fiziki olarak küçük bir alana sıkışsa dahi şehrimiz yaklaşık 1 milyon insanın rutin hayatını sürdürdüğü kalabalık bir şehir.
Ancak bu sorulara cevap noktasında ne yazık ki sağlıklı bir veri, teyit alınabilecek bir kaynak ve veri olmadığı için herhangi bir tespit yapmak da zor oluyordu.
Haliyle sorunun tespitini yapmadan bir çözüm önermek sadece görece oluyordu.
Bu eksikliği Odunpazarı Belediyesi de hissetmiş olacak ki geçtiğimiz aylarda hizmete başlayan Eskişehir Strateji Geliştirme Merkezi görev listesine bunu da eklemiş.
Öncelikle tebrik ederim. Belki zamanla bir veri havuzu oluşacak ama bu işe bir yerden başlamak bile son derece akılcı bir hareket olmuş.
Ofis bir yandan bilgi toplamaya ve araştırmaya devam ederken geçtiğimiz günlerde şehrimiz ile ilgili birkaç çarpıcı veri de paylaştı.
Bu veriler içinde şehrimizde resmi olarak bakanlığa ait bir kreş bulunmadığını, özel sektörün 15 kreşi olduğunu ve Odunpazarı Belediyesi’nin 18 kreşi olduğunu öğrendik.
Yine o veriler ışığında tespit edebildik ki Eskişehir’de aslında kreşe gitmesi gereken 20 bin çocuğumuz var ise bunların en fazla 3 bin kadarına bu imkana erişebiliyor.
Bu konu zaten gündeme geldi ve tartışılmaya devam ediyor…
Diğer çarpıcı rakam ise şehrimizdeki zincir marketlerin sayısı ve vergilerini ödedikleri adres…
Eskiden vergisini Eskişehir’e ödeyen, şehir esnafımız dediğimiz nice yerel marketimiz vardı. Ancak bir caddede bile birçok şubesi olan 3 harfli zincir marketler karşısında pek çoğu tutunamayarak faaliyetini sonlandırdı.
Şu an Eskişehir’de bu zincir marketlerin toplam sayısı resmi olarak 564…
Bu gerçekten büyük bir rakam.
Ve işin pek çoğumuz adına en önemli kısmı şu, bu zincir marketlerin hiç biri vergisini Eskişehir’e ödemiyor. İstanbul, Ankara merkezli olan bu marketlerin vergisi şehre hizmet adına bir katma değere dönüşmüyor.
Ancak bu marketlerin tüm ihtiyaçları Eskişehir kurumları tarafından karşılanıyor.
Çöp, geri dönüşüm, lojistik için trafikte oluşan sıkıntı, ruhsat işlemleri gibi nice hizmeti Eskişehir verirken işin katkısını başka şehirler yaşıyor.
İşin bir de şehir esnafı boyutu var.
Çünkü bu marketler sadece gıda ürünü satmıyor.
Beyaz eşya, mobilya, elektronik, zücaciye, kasap, manav, hırdavat akla ne gelirse bulabileceğiniz kadar sınırsız bir ürün gamı ile hizmet veriyor.
Haliyle aynı caddede 3 şubesi olan bu marketlerle yerel esnafın mücadele etmesi imkânsız.
Bu da normalde bu şehre vergisini ödeyen esnafın faaliyetini sonlandırmasıyla mevcut vergi hacmini de düşürüyor.
Ne yazık ki yerel yönetimlerin bu genel merkez üzerinden resmi işlemleri yapılan zincir marketlere “sen buraya şube açamazsın” deme lüksleri yok.
Yani herhangi bir yaptırım uygulamak, şehre bir katma değer sağlamak için yönetmelik, hukuk, mevzuat ile yapılabilecekler sınırlı.
Gönül ister ki tamamen olmasa bile bu marketlerin bolca kazandıkları şehirlere de bir katkısı olsun. En azından vergilerinin bir kısmını faaliyette oldukları şehre yansıtsınlar.
Ya da kamuya fayda anlamında kazanç sağladıkları şehirlere bir takım özel yatırımlar yapmak zorunda kalsınlar.
Belki bu konuda şehrin yerel yöneticileri ve ticari temsilcileri ortak bir refleks gösterir diyemiyorum. Zira ortak çalışma kültürü bu şehirde pek geçerli değil. Ama biz yine de altını çizelim, önerimizi yapalım.
Belki, bizim gibi şehirle dertlenen idareci sayısı sandığımızdan fazladır…
Bu arada bizlere bu verilere ulaşma imkanı sunan Eskişehir Strateji Geliştirme Merkezine de teşekkür ederim.
