2019 yılında TBMM’ye ilk kez sunulduğunda kadınları ‘erkeklerin saygı duyulan eşleri’ olarak tanımlayan ifadeleri nedeniyle geri çekilen İİT Kadının İlerlemesi Teşkilatı Tüzüğü dün yeniden Dışişleri Komisyonu’na getirildi. Orijinal metni aynen korunan tüzükte bu kez kadınlar ‘erkeklerin saygın ortakları’ olarak tanımlandı. Komisyonun CHP’li üyeleri, kadınların bu şekilde tanımlanması nedeniyle teklife sert tepki gösterdi. CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, “Düzelttik diye geldiniz. ‘Erkeğin saygı duyulan eşi’ ifadesini ‘erkeğin saygın ortağı’ yapmışsınız. Ama anlaşmada İngilizcesi aynen duruyor. Bir taraftan milyonlarca kadının güvencesi İstanbul Sözleşmesi’nden çıkıyorsunuz, diğer taraftan İslam İşbirliği Teşkilatı’nda kadını böyle gören bir teşkilata üye olalım diyorsunuz! Bu ülkede kadınlar erkeklerin saygın ortağı olmadan önce yaşam mücadelesi veriyor. Türkiye’de kadınlar her şeyden önce eşitlik ve can güvenliği istiyor!” dedi. İstanbul Milletvekili Yunus Emre de anlaşmanın birçok Türki Cumhuriyet ve İslam ülkesi tarafından imzalanmamış olmasına dikkat çekerek, bu konuda açıklama istedi. Muhalefetin tepkileri üzerine anlaşma yeniden değerlendirilmek üzere geri çekildi.
"AKP'nin Çeviri Cinliği!"
AKP, 2013 yılında imzalanan İİT Kadının İlerlemesi Teşkilatına Türkiye’nin girişine ilişkin tüzüğü 2019’da görüşülerek onaylanması için TBMM’ye göndermişti. Tüzükte yer alan “kadınların erkeklerin saygı duyulan eşleri olarak eğitilmesi, yetiştirilmesi” şeklideki ifadeler kadın örgütleri ve muhalefetin sert tepkisini çekmişti. Dönemin Dışişleri Komisyon Başkanı Volkan Bozkır da tepkiler üzerine anlaşmayı geri çekmişti.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan bu yıl Haziran ayında anlaşmayı yeniden TBMM’ye gönderdi. Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş imzasıyla da Dışişleri Komisyonu’na gönderilen Tüzük dün Komisyonda ele alındı. Toplantıya katılan Aile Bakanlığı Temsilcisi “Sadece çeviriye dönük düzeltmeler gerçekleştirilmiştir.” diyerek anlaşmanın yeniden getirilişini izah etti.
Anlaşmanın İngilizce metni aynen kalırken, Türkçe yeni çevirisinde kadınlar için bu kez “erkeklerin saygın ortakları” tanımı yapıldı. Metinde, kadınların, “Müslüman aleminde erkeklerin saygın ortakları olarak yetiştirilmesi, eğitimi, rehabilitasyonu
rolünün önemli olduğu.” ifadeleri yer aldı.
Çakırözer'den Tapki: Bu Ülkede Kadınlar Can Derdinde
Toplantıya katılan CHP milletvekilleri anlaşmanın bu şekilde sunulmasına tepki gösterdi. CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer teklifin daha önce de Meclis’e getirildiğini ve tepkiler sonrası geri çekildiğini hatırlatarak şunları söyledi;
“Ben 2019'da bu Komisyonun üyesiydim. O zaman bu anlaşmanın içinde şöyle bir ibare vardı ‘Kadınların erkeklerin saygı duyulan eşleri olarak’ ‘eşleri’ ibaresi vardı. Şimdi ‘ortağı’ yapmışsınız. Geri çekildi şimdi tercüme değiştirilmiş. Eşi değil ortağı yapmışsınız. Ama İngilizcesi aynı. Kadın sadece erkeğin saygın ortağı, eşi, partneri değildir! Kadın birey olarak da saygındır, ailesiyle de saygındır, eşiyle de saygındır! Ama burada sadece erkeğin saygın ortağı! Şimdi ‘biz çeviriyi düzelttik, yeniden’ getirdik demekle olmuyor. Metnin İngilizcesi aynen duruyor. Bu ülkede kadınlar her gün can korkusuyla sokağa çıkamıyor, kadınlar her gün öldürülüyor. Evet Türkiye’de kadınlar mücadele veriyor! Ama kadınlar erkeklerin saygın ortaklığından önce yaşamlarına saygı, eşitliklerine saygı mücadelesi veriyor.” dedi.
İstanbul Sözleşmesi'nden Çık Buna Gir! Bu Nasıl Çelişki...
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından TBMM bypass edilerek tek imzayla çıkılan İstanbul Sözleşmesi’ni de hatırlatan Çakırözer, “Evet bu anlaşma İslam dünyasında kadınların iyiliği için hazırlanmış olabilir. Ama siz bir taraftan milyonlarca kadının güvencesi Avrupa Konseyi İstanbul Sözleşmesi’nden çıkıyorsunuz, bir taraftan 6284 sayılı kadını şiddete karşı koruyacak kanunu yumuşatmaya çalışıyorsunuz, diğer taraftan İslam İşbirliği Teşkilatı’nda böyle bir Tüzüğü onaylatmak için Meclis’e teklif getiriyorsunuz. Bu nasıl bir çelişkidir?” diye konuştu.
57 Ülkeden 30'u İmza Dahi Atmamış
Milletvekillerinin soruları üzerine anlaşmanın İİT üyelerinden birçoğu tarafından da imzalanmadığı ortaya çıktı. Toplantıya katılan Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz, 57 İİT üyesinden 27’sinin anlaşmayı imzaladığını, 30’unun imzalamadığını, imzalayanlardan 18’inin onayladığını 9’unun ise onaylamadığını açıkladı. CHP İstanbul Milletvekili Yunus Emre de anlaşmanın Azerbaycan ve Özbekistan başta olmak üzere Türki Cumhuriyetler ile Tunus ve Fas gibi İslam ülkeleri tarafından imzalanmamış olmasına dikkat çekti. Tartışmalar sonrasında Komisyon Başkanı Fuat Oktay’ın önerisiyle Dışişleri Bakanlığı’nın Komisyona yeniden sunum yapması yönünde alınan karar ile anlaşma gündemden çıkarıldı.
